Voorlichting over eetbaarheid van paddenstoelen
In Nederland is het verzamelen en eten van wilde paddenstoelen nog steeds taboe. Maar de werkelijkheid heeft dit taboe wel allang ingehaald. Steeds meer mensen ontdekken het "paddenstoelen hunten" ("hunting" is inmiddels een gevestigd begrip). Er zijn zelfs al commerciële hunters die verzamelen voor restaurants en tevens workshops geven. Een vorm van voorlichting waar grif voor wordt betaald. Natuurbeschermingsorganisaties hebben het liever over "roof". Wellicht verklaart dit laatste dat er in ons land zo weinig goede voorlichting over eetbare wilde paddenstoelen is.

De rol van de Nederlandse Mycologische Vereniging
Vanaf de oprichting hebben in de NMV twee kampen bestaan: een groep mensen die vooral geïnteresseerd waren in het eten van paddenstoelen en een groep die zich wilde richten op kennis van soorten en hun verspreiding, de wettenschappelijk geöriënteerden. Tussen die kampen is eind jaren 1930 tot een botsing gekomen en de wetenschappers zegenvierden. Dit kon gebeuren doordat het natuurbeschermingsdenken in ons land al heel vroeg, onder aanvoering van bijvoorbeeld Jac P. Thijsse (die ook betrokken was bij de oprichting van de NMV) tot ontwikkeling is gekomen. Publieke voorlichting over de eetbaarheid van paddenstoelen kwam dan ook niet van de kant van de paddenstoeldeskundigen in ons land, maar meestal alleen van uitgevers die buitenlands werk lieten vertalen en op de markt brachten. En tot op heden is dit nog steeds zo. Dit in tegenstelling tot de landen om ons heen, waar de paddenstoelenverenigingen de voorlichting ook als hun taak zien.

Mycofoob
Een groot deel van de Nederlanders is 'mycofoob'. Dat wil zeggen dat zij afkeer hebben van (wilde) paddenstoelen en er bang voor zijn. Hoewel deze ongegronde angst de laatste jaren wel minder is geworden, duiken af en toe toch horrorverhalen op in de media, met name nadat er weer een paddenstoelvergiftiging in het nieuws is gekomen. De boosdoener is dan altijd weer de Groene knolamaniet. Hoewel dit zeker niet de enige giftige paddenstoel is, is hij wel goed herkenbaar (daarom is het ook onbegrijpelijk dan hij zou worden verwisseld, zoals vaak wordt beweerd!), fotogeniek en het vergiftigingsproces spreekt tot de verbeelding. Allemaal ingrediënten voor een 'pakkend' nieuwsbericht.
Vergiftigingen na het eten van paddenstoelen zijn natuurlijk het gevolg van onkunde. Men had de soort niet herkend en/of fout gedetermineerd. Daarom heeft enkele jaren geleden een Groningse wetenschapper naar aanleiding van het overlijden van een vrouw, waarvan haar vrienden getuigden dat zij een "natuurkenner" was, in de krant gezegd dat het zinvol zou zijn posters te maken met foto's van giftige soorten, zodat mensen die voortaan zouden mijden. Een nobel idee, dat past in de Nederlandse mycofobe traditie: pas op, de natuur is gevaarlijk!

Voorlichting in andere Europese landen
In de meeste Europese landen is het verzamelen en eten van wilde paddenstoelen breed geaccepteerd. Daarom wordt van voorlichting veel werk gemaakt. Ook kan men in veel landen terecht bij deskundigen om de oogst te laten controleren. In Frankrijk is dit vaak de apotheker, Duitsland is beroemd om zijn "Pilzberater". Pilzberater zijn gedegen opgeleid en terecht, want veel restaurants verwerken wilde paddenstoelen in de keuken, die daar alleen mogen worden klaargemaakt als zij door de Pilzberater zijn goedgekeurd.
In Tsjechië, waar zo ongeveer iedereen paddenstoelen plukt, hangen bij de ingang van populaire natuurgebieden posters met duidelijke afbeeldingen van eetbare soorten. Zo blijven alle paddenstoelen die niet op de foto's lijken netjes staan! Een vorm van natuurbescherming die dus recht doet aan duizenden soorten, omdat slechts een heel beperkt aantal soorten wordt geoogst! Op een camping in Šumává, die middenin het natuurpark ligt en waar vooral Tsjechen hun vakantie van fietsen, kanovaren en houtsprokkelen (iedere avond kampvuur voor de tent) doorbrengen, controleert de eigenaresse elke dag de in de vroege morgen uit het bos gehaalde paddenstoelen van de campinggasten.
Paddenstoelenmes met boek Anno 2012 kan men in elke Duitse boekhandel voor € 10,- dit paddenstoelenmes met boekje kopen. In dit boekje behandelt Ewald Gerhardt alle populaire 'Speisepilze' en enkele giftige soorten met goede foto's en goede beschrijvingen. Daarna volgen dertien recepten. Met zo'n product kun je de volksaard leiden, omdat het voorlichting geeft (ook over het juiste gebruik van het mes) en omdat de opzet bijdraagt aan de zorgvuldigheid van de verzamelaar en er niet meer lukraak wordt geplukt: zeldzame soorten blijven staan, want zij staan niet in het boekje.
Positieve voorlichting draagt bij aan het natuurbesef
Veel natuur(beschermings-)organisaties in ons land ontwikkelen activiteiten om de belangstelling en liefde voor de natuur bij het publiek te vergroten. Daar hoort ook het besef bij dat je de natuur met rust moet laten. Maar dit laatste idee heeft het beeld versterkt dat natuur iets is waar je niet aan mag komen. Het effect is dan juist afstandsvergrotend. Gelukkig is dit laatste inmiddels doorgedrongen en overal in het land vissen kinderen beestjes uit het water, proeven mensen bladeren van geurige planten en houden we stethoscopen tegen bomen om naar hun sapstroom te luisteren. Een paar lekkere gebakken paddenstoelen na afloop van een excursie doen het net zo goed als vers gezette vlierbloesemthee. Maar waarom is dit laatste wel geaccepteerd en het eerste niet? Goede voorlichting voorkomt ook vergiftigingen en overal in Europa vinden we voorbeelden van wat goede voorlichting is. Nu wij nog.
voorlichtingspaneel

In 1940 verscheen dit, door een Zwitserse professor geschreven boekje, waarin 16 kleurenplaten zijn opgenomen met steeds twee afbeeldingen: van een eetbare soort en een giftige "dubbelganger". Deze platen zijn nog enkele decennia gebruikt in het onderwijs over natuur.



Giftig!






negatieve voorlichting
Een voorlichtingsaffiche volgens deze opzet versterkt de angst voor paddenstoelen, maar ook de angst voor de natuur in het algemeen.

kenmerken van de champignon
Je kunt middels affiches ook voorlichting geven over de kenmerken, waarop moet worden gelet als je paddenstoelen verzamelt.

poster dubbelgangers
Deze voorlichtingsaffiche toont giftige "dubbelgangers". Dit lijkt makkelijk, maar er is maar een beperkt aantal soorten afgebeeld...

verzameltips
Het Deutsche Gesellschaft für Mykologie geeft met haar affiche voorlichting over goed verzamelen: geen oude of ontstoken paddenstoelen meenemen en gebruik een mand i.p.v. een plastic zak.

Lees verder over:
startpagina over wildplukken
paddenstoelen plukken (algemene info)
aanwijzingen voor de wildplukker